Upravljanje informacijama - prošlost, sadašnjost i budućnost

PROŠLOST, SADAŠNJOST I BUDUĆNOST

Kada se pre otprilike pola veka pojavilo novo "čudo" - kompjuter, preovlađujuće mišljenje je bilo da će on naći svoju primenu skoro isključivo u vojsci i naučnim istraživanjima, a da će u poslu eventualno služiti kao džinovski kalkulator. Da će kompjuteri revolucionizovati rad menadžera i da će imati suštinski značaj na poslovnu politiku, poslovnu strategiju i svakodnevne poslovne odluke, prognozirala je samo nekolicina autora, među njima i "guru" menadžmenta, profesor Peter Drucker. U to vreme, niko nije mogao ni da nasluti da će u današnje vreme postojati tako revolucionarni softveri koji omogućavaju arhitektama da "dizajniraju" unutrašnjost velikih poslovnih zgrada ili softveri koji omogućavaju studentima medicine da obavljaju "virtuelne" operacije koje se mogu završiti i "virtuelnom" smrću pacijenta u slučaju pogrešno napravljenog reza. Pre pedeset godina niko nije mogao da zamisli softver koji danas omogućava najvećem svetskom proizvođaču velikih građevinskih mašina "Caterpillar" da organizuje svoj posao širom sveta, uključujući proizvodnju, servis i snabdevanje rezervnim delovima svojih kupaca.

Naravno, prvi kompjuteri koji se mogu smatrati pretečama današnjih, veoma su se razlikovali od kompjutera najnovije tehnologije i ne može se reći da su baš ličili na "lap-top". Kompjuter nastao na Univerzitetu u Pensilvaniji, čiji su autori bili John Mauchly i J. Presper Eckert, koji se smatra jednim od prvih kompjutera koji predstavljaju "prekretnicu" i koji se zvao, ne baš poetično "Električni numerički Integrator i Kalkulator", težio je 30 tona, imao je 70.000 otpornika i 18.000 elektronskih cevi. Kada bi se uključio, javno osvetljenje u gradu Filadelfiji je "treperilo". Od tih dana pa sve do danas, tehnologija napreduje brzinom od koje zastaje dah. U suprotnom pravcu kretale su se cene. Prema podacima Ministarstva trgovine SAD, cena kompjutera je 1990. godine bila 3-4 puta manja nego 1980., 20 puta manja nego 1970., a 125 puta manja nego 1960. godine).

Prema rečima profesora Druckera, "Informatička revolucija" kojoj smo svedoci je zapravo četvrta informatička revolucija u ljudskoj istoriji. Prva je bila otkriće pisma i pisane reči pre 5,000 - 6.000 godina u Mezopotamiji, nezavisno od toga nekoliko hiljada godina kasnije u Kini, a zatim i među Majama u Centralnoj Americi.

Druga informatička revolucija dogodila se "pronalaskom" knjiga (rukom pisanih), najpre u Kini, otprilike 1.300 godina pre Hrista, i 800 godina kasnije u staroj Grčkoj, kada je vladar Atine Pizistrat, Homerove stihove, do tada samo recitovane i na taj način usmeno prenošene, zapisao u knjige. Treća informatička revolucija dogodila se između 1450, i 1455. godine Gutenbergovim otkrićem štamparske prese i istovremenim otkrićem gravure.

U to vreme, u Evropi već je postojala značajna "informatička industrija" koja se sastojala od više stotina manastira u kojima su živeli, za to vreme, veoma obrazovani i obučeni monasi koji su od jutra do mraka, ručno prepisivali knjige. Procena je da je vest i stručno osposobljen monah dnevno mogao da prepiše 4 stranice knjige, što je godišnje iznosilo 1200 - 1300 stranica. Pronalaskom štamparske mašine, monasi su praktično ostali bez posla, a računa se da je prosečan štamparski radnik već oko 1500. godine mogao godišnje da odštampa oko 250.000 stranica. To je imalo velikog uticaja na dramatičan pad cena knjige.

Pre Gutenbergovog otkrića, knjige pisane rukom su bile izuzetno skupe, i predstavljale su luksuz koji su sebi mogli da priušte samo pripadnici najbogatijih društvenih slojeva. Već 1522. godine, kada je Martin Luter objavio Bibliju na nemačkom, knjiga koja je sadržavala skoro 1000 stranica, bila je toliko jeftina da su mogli da je kupe čak i veoma siromašne porodice. U velikom padu cena je sličnost treće informatičke revolucije sa ovom poslednjom.

Uprkos aktuelnoj tehnološkoj eksploziji i novim medijima koje je ona stvorila i omogućila (internet, mobilni telefoni, telekonferencije, govorna pošta itd.), pisana reč kao izvor informacije ima i imaće svoje ogromno tržište i nezamenjivu ulogu. To potvrđuje činjenica da najveći svetski časopisi koji se bave ekonomijom (Business Week, Fortune, Forbes itd.) i čija je osnovna uloga da informišu o pojavama i događajima iz oblasti ekonomije i biznisa imaju skoro milionske tiraže.

Ipak, informacije pronalaze i nove puteve kroz tek otkrivene elektronske prostore. Sve više stručnih časopisa namenjenih širokom tržištu ima svoja "online" izdanja koja se čitaocima i pretplatnicima šalju putem Interneta, a korisnici ih štampaju na svojim kućnim štampačima. Nasuprot nagoveštajima da će novi, elektronski kanali komunikacije istisnuti "štampane stvari", praksa pokazuje da su mogući i ovakvi vidovi sinergije između tehnološki različitih sredstava koja služe kao izvor informacija.